Krzysztof Sokolovski →

Ikona relikwiarzowa (z cyklu: Ikony relikwiarzowe)

2014, lewkas, tempera jajowa, szelak, deska rzeźbiona, kowczeg, 70 x 40 cm, ikona jest częścią ikonostasu (ID: 6101)

Niedostępne

W latach 2012 - 2014 Krzysztof Sokolovski wykonał cykl prac pod nazwą „Ikony relikwiarzowe”. Prace nawiązują do średniowiecznego i barokowego kultu relikwii osób świętych oraz Jezusa. Swoją stylistyką oraz techniką wykonania korespondują ze wschodnią tradycją pisania ikon - są malowane na deskach lipowych, specjalnie gruntowanych, pokrytych 12 warstwami lewkasu, malowane tradycyjną temperą jajową z elementami złoconymi płatkami i złotem mineralnym. Każda z prac jest wyjątkowa, dopracowana w najmniejszym szczególe. W tradycji bizantyńsko-ruskiej ikona nie jest zwykłym obrazem religijnym, jest emanacją, uosobieniem przedstawianej osoby świętego. Wschodnie ikony spełniały podobną funkcję, jak relikwie w kościele katolickim, dzięki obu wierny odczuwał materialną obecność świętych. W ciekawy sposób tę analogię wykorzystał Sokolovski. Ikony relikwiarzowe ponadto nawiązują do zainteresowań artysty ludzką anatomią. Pierwiastek duchowy pokazany jest przez (często krwawe) przedstawienia ciała - kości, czaszek, ran. Precyzja w malowaniu anatomii wynika ze szkiców wykonywanych w prosektoriach Akademii Medycznej w Gdańsku. Za każdą z ikon relikwiarzowych kryje się głęboka refleksja o charakterze metafizyczno-teologicznym. Prace Sokolovskiego wzbudzały kontrowersje szczególnie podczas zbiorowych wystaw pisarzy ikon, które odbyły się m.in. w Kijowie.

Kowczeg – płytkie wgłębienie w środkowej części przedniej strony deski. W języku cerkiewnosłowiańskim słowo kowczeg oznacza arkę i nawiązuje do Arki Przymierza. Wskazywać to ma na sakralny charakter samego obrazu jako pewnego rodzaju relikwii. W kowczegu umieszczano zasadniczy obraz, a na skraju deski, zwanym polem ikony – małe sceny i postaci świętych (klejma) lub napisy. Często też pole pozostaje puste, lub część obrazu wchodzi na nie z kowczegu (np. aureola). Niewielką krzywiznę pomiędzy polem ikony a kowczegiem, nazywa się łuzgą.

Lewkas (gesso) – (od greckiego słowa leukos, czyli biały), grunt klejowo-kredowy stosowany w malarstwie tablicowym oraz w pozłotnictwie. Na ikonę nakłada się go na gorąco, zazwyczaj w około dwunastu warstwach. Jedna warstwa na jeden dzień. Modlitwa rytuału kieruje wtedy swą uwagę na Apostołów (jeden dla każdej warstwy). Przypomina o ich czynach i prosi o wstawiennictwo.

Szelak - odmiana żywicy naturalnej, pozyskiwanej z wydzieliny owadów (Kerria lacca) zwanych czerwcami (od czerwonego koloru), żyjących w Indiach i Tajlandii na drzewach, zwanych popularnie szelakowymi. W zależności od rodzaju drzewa szelak ma kolor od żółtego do czerwono-brązowego. W Indiach żywica ta od starożytności stosowana jest jako barwnik do farbowania ubrań. Od XVI wieku ceniony środek do wykańczania powierzchni mebli, a także składnik werniksów, laku i lakieru lutniczego. Naturalny szelak, pomimo szerokiego stosowania żywic syntetycznych, jest niezastąpiony w wielu dziedzinach: w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, produkcji farb i lakierów, tuszu, renowacji przedmiotów zabytkowych.

Tempera jajowa – najtrwalsza, obok woskowej, technika, w której spoiwo barwników jest organiczne. Może to być wino, ocet lub woda zmieszane z żółtkiem jajka kurzego (tempera jajowa). Technika ta znana jest od starożytności i najbardziej popularna w średniowieczu. W odróżnieniu od malarstwa olejnego, farba szybko wysycha, jaśnieje po wyschnięciu a także trudniej dobiera się i miesza kolory.